Month: October 2021

Վարժություն 2։ Արտագրե՛լ՝ լրացնելով երկհնչյունները։

Առավոտյան, ծովեզրյա, այծյամ, արդյաք, մատյան, առյուծ, բազմամյա,

ստորոգյալ, լուսնյակ, կորյան, եղյամ, սյութաքել, կյասր, եռամսյակ, լռակյաց, գործունյա, դղյակ, ծննդյան, կղզյակ, մշակյութ, անասնաբյուժ, մեղվաբյած,

համբյուր, եղջյուր, թյուաման, սառուցյալ, նյութ, ձյութ, կյուտ, շաբաթօրյակ,

հյուսն։

Վարժություն 3։ Դո՛ւրս գրել այն բառերը, որոնցում մեկից ավելի

երկհնչյուն կա։

Արտաժամյա, պայթյուն, հայություն, օտարերկրյա, գյուղական, միջանկյալ,

մայրություն, այժմյան, մագաղաթյա, ներքոհիշյալ, կայունություն, արքայորդի,

հարյուրամյա, լայնություն, հարաբերյալ, վայրագություն, գրաբարյան, մետաքսյա,

յուրային։

Վարժություն 4։ Որոշե՛լ տրված բառերից յուրաքանչյուրի ձայնավորների

ու բաղաձայնների քանակը։

Ակունք-3 բաղաձայն 2 ձայնավոր, բարձունք-5 բաղաձայն 2 ձայնավոր, խճանկար-5 բաղաձայն 2 ձայնավոր, անդունդ-4 բաղաձայն 2 ձայնավոր, հրաժեշտ-5 բաղաձայն 2 ձայնավոր, պայթյուն-5 բաղաձայն 2 ձայնավոր, դաստիարակ-5 բաղաձայն 4 ձայնավոր,

Մանրէ-3 բաղաձայն 2 ձայնավոր, սրբատաշ-5 բաղաձայն 2 ձայնավուր, հյուլե-3 բաղաձայն 2 ձայնավոր, անընդհատ-5 բաղաձայն 3 ձայնավոր, սրընթաց-5 բաղաձայն 2 ձայնավոր, մերթընդմերթ-8 բաղաձայն 3 ձայնավոր, մտավոր-4 բաղաձայն 2 ձայնավոր,

Դազգահ-4 բաղաձայն 2 ձայնավոր:

Ա – 1    Ժ – 10    Ճ – 100   Ռ – 1000

Բ – 2    Ի – 20    Մ – 200   Ս – 2000

Գ – 3    Լ – 30    Յ – 300   Վ – 3000

Դ – 4   Խ -40    Ն – 400   Տ – 4000

Ե – 5    Ծ – 50   Շ – 500   Ր – 5000

Զ – 6    Կ – 60   Ո – 600   Ց – 6000

Է – 7    Հ – 70    Չ – 700   ՈՒ – 7000

Ը – 8   Ձ – 80   Պ – 800   Փ – 8000

Թ – 9   Ղ – 90   Ջ – 900   Ք – 9000

1. Քանի՞  կող, գագաթ, նիստ  ունի ուղղանկյունանիստը։
    կող-12
    գագաթ-8
    նիստ-6
2. Հաշվեք ուղղանկյունանիստի  ծավալը, եթե նրա չափումներն են՝ 5դմ, 7դմ,  8դմ։
   5x7x8=280
3. Հաշվեք ուղղանկյունանիստի ծավալը, եթե նրա չափումներն են՝          2 դմ,  12 սմ, 10 սմ։
   20x12x10=240
4. Հաշվեք  6 դմ կող ունեցող  խորանադի ծավալը։
   6x6x6=216
5. Հաշվեք  5 դմ կող ունեցող  խորանադի ծավալը։
   5x5x5=125

• Հաշվեք ուղղանկյունանիստ ծավալը, եթե նրա չափումներն են՝ 15սմ, 16սմ, 17 սմ։.
  15x16x17=4165
• Ո՞ր ուղղանկյունանիստի ծավալն  է ավելի  մեծ, որն ունի 7սմ երկարություն, 5սմ լայնություն և  10սմ բարձրություն, թե՞ այն ուղղանկյունանիստ մակերևույթի մակերեսը, որն ունի 10սմ երկարություն, 7սմ լայնություն և  5սմ բարձրություն։
  7x5x10=350
  10x7x5=350

7x5x10=10x7x5

• Հաշվեք ուղղանկյունանիստ ծավալը, եթե նրա չափումներն են՝

5 դմ, 4 դմ,  6 դմ։
5x4x6=120

• Հաշվեք ուղղանկյունանիստ ծավալը, եթե նրա չափումներն են՝

3 դմ,  6 սմ, 10 սմ։
30x6x10=1800

1. Հաշվեք  7 դմ կող ունեցող  խորանադի ծավալը։
   7×7=49

1.Տրված բառազույգերից որո՞նք հոմանիշներ չեն։

անաղարտ-մաքուր

բերդ-ամրոց

վեմ-ժայռ

տաղանդ-բանաստեղծ

2.Ի՞նչ է նշանակում ծեգ բառը։

արեգակ, լուսաբաց, գող, դալար։

3.Ո՞ր տարբերակի բառերը հականիշներ չեն։

վառել-մարել

կառուցել-քանդել

ալեհեր-ալեկոծ

հարազատ-օտար

4.Ո՞ր բառում են հնչյուններն ու տառերը հավասար։

ընձուղտ, երկուշաբթի, լուսնկա, անձրև

5․Ո՞ր բառն է սկսվում ձայնավոր հնչյունով։

համերգ, ուրբաթ, ոսկեթել, յուրաքանչյուր

6.Ո՞ր բառի բացատրությունն է սխալ։

սողնակ- դուռը փակելու ձող

խորտիկ-ընտիր կերակուր

ճարտար-մի կերպ վտանգից ազատված

7.Ո՞ր դարձվածքի իմաստն է սխալ բացատրված։

գլուխ պահել- հուսահատվել

ձեռք մեկնել-հիասթափվել

մատով ցույց տալ- նշանավոր մարդ համարել

մեծ կտորը ականջը թողնել- կտոր-կտոր անել

8.Ո՞ր բառակապակցության ընդգծված բառը փոխաբերական իմաստով գործածված չէ։

ճախրող փիրուզե թիթեռներ

ոսկեթև մեղուներ

սոխակների մետաքսահյուս բներ

հոգնած ուղտերի քարավաններ

9․ Ո՞ր շարքի բոլոր բառերում է ընդգծված ե-ն արտասանվում է։

արևելք, կիսաեփ

աներկյուղ, համերկրացի

խմբերգ, ինքնաեռ

ամենաերջանիկ, ժպտերես

Наступила зима. Всё кругом – и поля, и леса – засыпал снег. Посреди белого поля
виднелась одна только берёза. Но вот зима прошла. Потекли ручьи, всё кругом зацвело, зазеленело. И только одна Передышка в эту весну не покрылась густой зелёной листвой. Она стояла голая, потемневшая. Ветер обломал у неё сухие ветви.
– Засохла наша берёзка, не будет теперь Передышки, – говорили в деревне. А потом однажды приехали люди с топором и пилою, свалили сухое дерево и увезли на
дрова. Шёл как-то раз лесник из деревни, и ребята с ним тоже пошли в лес за ягодами. Дошли до середины поля, а укрыться от солнца негде, один пень у дороги торчит. Поглядел на него лесник, рукой махнул.

У кого же это, – говорит, – хватило совести Передышку сгубить? Выжгли дыру у самого корня, да ещё всю кору со ствола ободрали. Стыдно стало ребятам. И рассказали они обо всём леснику. Тот покачал головой.
– Ну, – говорит, – что было, то было, а теперь надо вам вашу ошибку исправлять.
Ребята обрадовались. Только как же её исправить?
– А вот как, – сказал старик. – Осенью выкопаем мы в лесу молодые берёзки и всю дорогу ими обсадим. Так и решили. Было это лет десять назад. А теперь от деревни до леса вся дорога деревьями и кустами обсажена. А посередине пути торчит старый широкий пень. В этом месте по-прежнему все садятся передохнуть. И место это по-прежнему „Передышкой” называется.

совесть – խիղճ
лесник – անտառապահ                                пень – կոճղ

а) Согласны ли вы с тем, что…
1. Когда наступила весна, Передышка покрылась зелёной листвой. Нет я не согласнa 2. Берёза засохла, потому что ветер обломал её ветви. Я согласнa 3. Передышку срубил лесник. Нет я не согласнa 4. Ребятам стало стыдно, и они ничего не рассказали леснику. Нет я не согласнa 5. Лесник посадил вдоль дороги новые молодые берёзки. Я согласнa.
б) Найдите в тексте и прочитайте отрывки, подтверждающие ваши
слова.

а) Вспомните и сравните, какой была Передышка в начале рассказа и
какой она стала в конце. Найдите эти описания в тексте прочитайте их.

б) Письменно опишите берёзу, используя данные ниже слова.
Передышка была большая, высокая,зелёная. Передышка стала развесистая, сухая, тёмная, ободранная, голая.
Слова для справок: большая, высокая, развесистая, сухая, зелёная,
тёмная, ободранная, голая.

Լյուսի տատիս իմացած հեքիաթներին վերջ չկար: Ահա դրանցից մեկը, որն ապացուցում է, թե հուսահատությունը պարզապես անհեթեթություն է: Այս պատմությունը հյուսնի մասին է, ով ապրել է հարյուրավոր տարիներ առաջ: Օրերից մի օր, տուն վերադառնալիս, ընկերներից մեկը կանգնեցնում է նրան և հարցնում.

– Եղբայրս, դեմքդ ինչո՞ւ է թթված: Բա՞ն է պատահել:

– Եթե իմ տեղը լինեիր, – պատասխանում է հյուսնը, – դու էլ այս օրին կլինեիր:

– Ի՞ն չ է եղել, – հետաքրքրվում է ընկերը:

– Մինչև առավոտ, – ասում է հյուսնը, – թագավորի հրամանով պետք է տասնմեկ հազար տասնմեկ հարյուր տասնմեկ գրվանքա փայտի լավագույն սղոցուքը տանեմ պալատ, թե չէ գլխիցս կզրկվեմ:

Ընկերը ժպտում է և գրկում նրան:

– Ասում է, – սիրելի ընկերս, – մի հուսահատվիր: Արի գնանք, ուտենք-խմենք և վաղվա մասին մոռանանք: Հույսդ երբեք մի կորցրու:

Գնում են հյուսնի տուն և տեսնում, որ նրա կինն ու երեխաները նույնպես լուրն առել են և լացուկոծ են անում: Ընկերը նրանց էլ է հորդորում, որ չվշտանան և բոլորը միասին սկսում են ուտել, խմել, ուրախ-ուրախ զրուցել, երգել ու պարել:

Խնջույքի կեսին հյուսնի կինը վերսկսում է. – Խեղճ ամուսինս, առավոտյան զրկվելու ես գլխիցդ, իսկ մենք զվարճանում ենք:

– Ա՜խ, և ոչ մի հույս չկա:

– Մի’ տանջվիր, – ասում է հյուսնը, – ամեն ինչ զուր է:

Եվ շարունակում են ուտել, խմել, երգել ու պարել:

Երբ լույսը ճեղքում է խավարն ու սկսվում է օրը, բոլորը լռում են՝ սարսափով ու վշտով համակված: Թագավորի մարդիկ գալիս և կամացուկ թակում են հյուսնի տան դուռը:

Հյուսնը հառաչում է.

– Այժմ գնում եմ մեռնելու:

Եվ բացում է դուռը:

– Հյուսն, – ասում են հյուրերը, – թագավորը մեռել է:

Նրա համար դագաղ սարքիր:

Հարցեր և առաջադրանքներ

1. Ի՞նչ սովորեցրեց քեզ այս առակը: Քո կարծիքով, ո՞րն է այս առակի հիմնական ասելիքը:
Առակը մեզ սովրացնում է, որ չկորցնենք մեր հույսը և միշտ լավատես լինենք։
2.Բնութագրի՚ր թագավորին:
Նրա հարամանները կարճ ժամանակում պետք է կատարվեր, այլապես դու կզրկվեիր գլխիցդ։

• Կատարիր բաժանում և արդյունքը ստուգիր բազմապատկումով՝

1)   24840:4

								2	4	8	4	0	4
								2	4				6	2	1	0
									0	8
										8
										0	4
											4
											0

2)   3750:3

									3	7	5	0	3
									3				1	2	5	0
									0	7
										6
										1	5
										1	5
											0

3)   7800։5

											7	8	0	0	5
											5				1	5	6	0
											2	8
											2	5
												3	0
												3	0
													0

4)  3360։20

									3	3	6	0	2	0
									2	0			1	8	1	0
									1	3	6
									1	2	0
										1	6	0
										1	6	0
												0

5)   5680։40

									5	6	8	0	4	0
									4	0			1	4	2
									1	6	8
									1	6	0
											8	0
											8	0
												0

6)   7500:60

									7	5	0	0	6	0
									6	0			1	2	5
									1	5	0
									1	2	0
										3	0	0
										3	0	0
												0

7)   17500 ։70

									1	7	5	0	0	7	0
									1	4	0			2	5	0
										3	5	0
										3	5	0
												0

8)   28770։70

									2	8	7	7	0	7	0
									2	8	0			4	1	1
											7	7
											7	0
												7	0
												7	0
													0

9)  54660։60

							5	4	6	6	0	6	0
							5	4	0			9	1	1
									6	6
									6	0
										6	0
										6	0
											0

10)   555000։50

								5	5	5	0	0	0	5	0
								5	0					1	1	1	0	0
									5	5
									5	0
										5	0
											0

• Կատարիր բաժանում և արդյունքը ստուգիր բազմապատկումով՝

1)   7310։34

									7	3	1	0	3	4
									6	8			2	1	5
										5	1
										3	4
										1	7	0
										1	7	0
												0

2)   11550։55

									1	1	5	5	0	5	5
									1	1	0			2	1	0
											5	5
											5	5
												0

3)   5400։12

										5	4	0	0	1	2
										4	8			4	5	0
										–	6	0
											6	0
												0

4)  18360։18

									1	8	3	6	0	1	8
									1	8				1	2	0
										0	3	6
											3	6
												0

5)   48240։24

									4	8	2	4	0	2	4
									4	8				2	1	0
										0	2	4
											2	4
												0

6)   10836։36

								1	0	8	3	6	3	6
								1	0	8			3	1
										0	3	6
											3	6
												0

7)   2163։21

									2	1	6	3	2	1
									2	1			1	3
										0	6	3
											6	3
												0

8)   25750։25

									2	5	7	5	0	2	5
									2	5				1	3
										0	7	5
											7	5
												0

9)  2170։35

									2	1	7	0	3	5
									2	1	0		6	2
											7	0
											7	0
												0

10)   58500։25

							5	8	5	0	0	2	5
							5	0				2	3	4	0
								8	5
								7	5
								1	0	0
								1	0	0
										0

1. Քանի՞ հնչյու և քանի՞ տառ կա տրված բառերում։
   Եղևնի-5 տառ 6 հնչյուն

Վերարկու-7 տառ 7 հնչյուն

Ժամացույց-8 տառ 8 հնչյուն

Տերևաթափ-7 տառ 8 հնչյուն

Անձրևանոց-9 տառ 10 հնչյուն

Ելևէջ-5 տառ 6 հնչյուն

խրճիթ-5 տառ 5 հնչյուն

կսմթել-6 տառ 6 հնչյուն

լուսնկա-6 տառ 7 հնչյուն

2.Գրի՛ր տրված բառերի հոմանիշները։

Պերճ-շքեղ

Լռելյայն-լուռ

Սաղարթ-տերև

Զեփյուռ-քամի

Խրթին-բարդ

Զվարթ-ուրախ

3. Գրի՛ր տրված բառերի հականիշները։

տհաս-հասած

գոհունակ-դժգոհ

ստահակ-թշվառ

տգետ-գիտուն

շատախոս-քչախոս

հարուստ-ախքատ

 4. Դարձվածքների իմաստն արտահայտի՛ր մեկ բառով:

Ա. Լուն ուղտ դարձնել-

Բ. Շունչ տալ-

Գ. Սիրտ անել-

Դ. Լույս սփռել-

Ե․ Առյուծ կտրել-խիզախանալ

5.. Բացատրի՛ր նույնանունները (համանուններ)։

Սեր-կաթի սեր

Բութ-դու բութ էս

Գլուխ-ով՞ էր ձեր գլուխը

Ափ-ձեռքի ափ,

Ակ-անիվ, մատանու քարը

5. Լրացրո՛ւ բաց թողնված ձայնավորները՝ է կամ ե։

եկրան, էակ, երաժիշտ, էներգիա, եզր, եղջյուր, Ելևէջ, երշիկ, էջ, երջանիկ, էջանիշ, անեանալ։

6. Առանձին սյունակներով դուրս գրի՛ր նախածանց, վերջածանց, ինչպես նաև թե՛ նախածանց, թե՛ վերջածանց ունեցող բառերը։
Անհայտ, խնձորենի, անմտություն, հակաթույն, մթերային, տգեղ,
վերահաշվում, անհոգաբար, կաղնուտ, անհավատալի, միլիոնավոր, չկամ,
սրբություն, գերադաս, կղզյակ,
հայրական,  անհարմար, ապաշնորհ, դժգոհություն, լսարան, համատեղություն, ծիծաղելի, անթիվ, մորթեղեն։

Նախածանց-Անհայտ, անմտություն, տգեղ, վերահաշվում, անհոգաբար, գերադաս, անհարմար, ապաշնորհ, անթիվ,
Վերջածանց-խնձորենի, անմտություն, հակաթույն, մթերային, կաղնուտ, միլիոնավոր, չկամ, սրբություն, կղզյակ, հայրական, դժգոհություն, լսարան, համատեղություն, ծիծաղելի, մորթեղեն

7. Յուրաքանչյուր տառի դիմաց գրի՛ր նրա գրաբարյան համարժեք անվանումը։

Ա-Այբ

Թ-Թո

Ե-Եչ

Ի-Ինի

Լ-Լյուն

Ն-Նու

Տ-Տյուն

Ց-Ցո

Ու-Ու

Փ-Փյուր

От деревни до ближнего леса дорога шла через широкое поле. Идёшь по нему в летний день – солнце печёт, жара. Но как раз на половине пути, у самой дороги, росла берёза…
Кто бы из леса в деревню или обратно ни шёл, обязательно сядет и отдохнёт в прохладной тени под старым деревом. Кругом всё поле даже блестит от солнца, а под густой берёзой всегда прохладно. Над головой зелёные листья шумят, будто зовут присесть и передохнуть немножко. Вот и прозвали эту берёзу „Передышкой”.
Ранней весной, только пригреет солнце, а Передышка уже зазеленела, стоит среди поля нарядная, усыпанная молодыми листочками. А осенью Передышка становится вся жёлтая. Подует ветер, и полетят с дерева золотые листья. Целые стаи перелётных птиц садились передохнуть на берёзу. Но вот однажды осенью собрали ребята в лесу сухие ветки и возвращались домой. Дошли они до берёзки и присели отдохнуть. Посидели немного, а потом кто-то из них предложил:
– Давайте костёр разожжём, погреемся и картошку испечём.
Сказано – сделано. Наломали сухих веток, стали их зажигать, а они не горят. Ветром огонь задувает.
– Постойте! – кричит один из мальчиков. – Тащите-ка ветки к берёзе. Она наш костёр от ветра закроет.

С тех пор стали ребята между корнями берёзы костёр разводить, картошку печь. Огонь разжигать было очень удобно: надерут коры с той же берёзы, она хорошо горит, в один миг костёр разгорается. Всю кору внизу с дерева ободрали. А между корнями получилась
большая чёрная дыра – настоящая печь.

печь (испечь) картошку – կարտոֆիլ խորովել                         кора – կեղև
зажигать (зажечь) костёр – խարույկ վառել

Ответьте на вопросы.
1. Почему под старой берёзой часто садились отдыхать люди? Потаму что как раз на половине пути, у самой дороги, росла берёза 2. Как выглядела берёза весной и осенью? С оранжовоми жолтами листями. Почему разводить костёр под деревом было очень удобно? Потаму что ветер не затушил огонь 4. Как вы думаете, можно ли разводить огонь под деревом? Нет нельзя 5. Что бы вы сказали ребятам, которые разжигают костёр между корнями дерева? зачем вы ражигаете костер дерево же может згареть и может презайти лесной пожар и болше не будет не дерева не леса.

77. Բառակապակցությունների իմաստներն արտահայտի՛ր մեկական  բառով:

Օրինակ՝

սրտի ձև ունեցող — սրտաձև:

Մոր քույրը-մորաքույր
դարպասը պահող-դարպասապահ
ժամանակը ցույց տվող-ժամացույց
ջրի աման-ջրաման
գաղտնիք պահող-գաղտնապահ
նավ վարող-նավավար
ծաղկի թերթիկ-ծաղկաթերթ
արագ վազող-արագավազ
ամենից մեծամաենամեծ
պոչ չունեցող-անպոչ
անուշ համ ունեցողանուշահամ
քարով շինվածքարաշեն
կին բժիշկ-բուժքույր
բալի ծառ-բալենի

78. Բառակապակցությունների իմաստներն արտահայտի՛ր մեկական բառով:

 Օրինակ՝

բարձր հասակ ունեցող — բարձրահասակ:

Բարի սիրտ ունեցող-բարեսիրտ
խիղճ չունեցող-անխիխճ
բարձր ձայնով-բարձրաձայն
միշտ ժպտուն-ժպտելերես
գանձը պահելու տեղ-գանձարան
կապույտ աչքերով-կապուտաչյա
արքայի որդի-արքայազմ
հույների երկիր-Հունաստան
փոքր էշ-իշուկ
ծաղիկներով զարդարված-ծաղկազարդ
քաղաքում ապրող-քաղաքացի
հայերի երկիր-Հայաստան

79. Բառակապակցությունների իմաստներն արտահայտի՛ր մեկական բառով:

Ավետիս (բարի լուր) բերող-Ավետաբեր
արագ ընթացող-արագընթաց
բաժակը ձեռքին արտասանվող ճառ-բաժակաճառ
վեպ գրող-վիպասան
բառարան գրող-թարքմանիչ
արտասահմանում ապրող մարդ-արտասահմանցի
բույսերի մասին գիտություն-բնագիտություն

80.Եթե հնարավոր է՝ ցո՛ւյց տուր բառը կազմող մասերը:

Օրինակ՝

գրասեղան — գր (գիր) + ա + սեղան:

Պահարան — պահ + արան:

Դուռ — չի բաժանվում:

Հականիշ-Հակ(Հակառակ)+ա+նիշ
բանջարանոց-բանջար(բանջարեղեն)+ա+նոց
աշակերտ-աշ+ա+կերտել
աշակերտական-աշ+ա+կերտ(կերտել)+ական
տարրական-տարր+ական
զլխավոր-գլխ(գլուխ)+ա+վոր
կարմիր-Չի բաժամվում
դաշտամուկ-դաշտ+ա+մուկ
հյուր-Չի բաժանվում
հարստություն-հարուստ+ություն
կերառատ-կեր+առատ
վտանգ-Չի բաժանվում

81. Ուշադրություն դարձրո՛ւ Ա ե Բ խմբերի բառերի կազմությանը. փորձի´ր բացատել տարբերությունը:

Ա. Մարդ, տեր, սիրտ, կապույտ, արքա, ծաղիկ, կատու, բարի- բոլորը պարզ բառեր էն:

 Բ. Մարդասեր, Տիրամայր, սրտատրոփ, կապտավուն, արքայական, ծաղկել, կատվազգի, բարերար-բարդ հոդակապավոր և ածանցավոր: